آنچه در این مقاله می‌خوانید [پنهان‌سازی]
تاریخچه کنکور از گذشته تا امروز
تاریخچه کنکور سراسری در ایران، به عنوان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین رویدادهای آموزشی، مسیری پرپیچ و خم را طی کرده است. از نخستین سال های برگزاری در دهه ۴۰ خورشیدی تا امروز، این آزمون به عنوان روشی عادلانه برای گزینش دانشجویان از سراسر کشور، جایگاه خود را حفظ کرده است.
در طی این سال ها، نظام آموزشی ایران تحولات بسیاری را تجربه کرده است. از تأسیس دانشگاه های جدید گرفته تا تغییر در شیوه های پذیرش دانشجو و اضافه شدن سهمیه های مختلف.
با این حال، تاریخچه کنکور همچنان به عنوان یکی از سرنوشت سازترین مراحل زندگی تحصیلی جوانان ایرانی شناخته می شود. جذابیت، سختی و تاثیر عمیق این آزمون بر آینده افراد، آن را به بخشی جدا نشدنی از فرهنگ آموزشی کشور تبدیل کرده است.
تاریخچه کنکور و آغاز آزمون های دانشگاهی در ایران
اولین آزمون سراسری دانشگاه ها در ایران، در سال ۱۳۴۲ برگزار شد و به عنوان اولین کنکور رسمی کشور شناخته می شود. تا پیش از آن، هر دانشگاه آزمون ورودی مختص خودش را داشت که گاهی به شکل کتبی و گاهی به صورت مصاحبه برگزار می شد.
این شیوه پراکنده مشکلات متعددی را به همراه داشت. بسیاری از داوطلبان برای شرکت در آزمون های مختلف مجبور بودند بارها به شهرهای دور و نزدیک سفر کنند. با افزایش شمار متقاضیان تحصیل در دانشگاه ها، نیاز به یک آزمون هماهنگ و سراسری به شدت احساس شد.
تاریخچه کنکور از همان ابتدا به دلیل رقابتی بودن و تأثیر زیاد آن بر آینده افراد، به یکی از رویدادهای مهم زندگی ایرانیان تبدیل شد. خاطرات شرکت در این آزمون هنوز هم برای بسیاری از افراد زنده است. یکی از خاطرات جمعی مهم در سال های ابتدایی، روز اعلام نتایج بود که مردم برای مشاهده نام قبولی ها در صف های طولانی روزنامه فروشی ها می ایستادند.
پیش از کنکور؛ گزینش متنوع دانشجویان
تا دهه ۴۰ خورشیدی، شیوه پذیرش دانشجویان در ایران از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت بود. برخی دانشگاه ها آزمون کتبی برگزار می کردند، درحالی که دیگران با مصاحبه علمی دانشجویان را انتخاب می کردند.
در آن زمان، شمار دانشگاه های ایران محدود بود و شامل مراکزی مانند دانشگاه تهران، دانشگاه پلی تکنیک (امیرکبیر فعلی)، دانشگاه ملی (شهید بهشتی فعلی)، فردوسی مشهد، جندی شاپور اهواز (شهید چمران فعلی) و دانشگاه پهلوی (شیراز فعلی) می شد.
به دلیل ظرفیت محدود دانشگاه ها و تعداد کم متقاضیان، بیشتر رشته ها بدون تکمیل ظرفیت باقی می ماندند. با این حال، رفته رفته تحصیلات دانشگاهی محبوب تر شد و نیاز به هماهنگی در پذیرش دانشجویان به وجود آمد. این نیاز نهایتاً باعث شکل گیری ایده برگزاری کنکور سراسری شد.
سال ۱۳۴۲؛ نخستین تاریخچه کنکور هماهنگ
در سال ۱۳۴۲، نخستین آزمون سراسری دانشگاه ها برگزار شد. رشته پزشکی که در آن زمان پرطرفدارترین رشته بود، نقطه شروع برگزاری کنکور شد.
این آزمون به دلیل متقاضیان زیاد در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شکل گرفت. در آن سال ها، بسیاری از داوطلبان ابتدا شانس شان را در رشته پزشکی امتحان می کردند و در صورت عدم قبولی، به سایر رشته ها روی می آوردند.
ایده برگزاری آزمون جامع و هماهنگ برای کاهش سفرهای پرهزینه و مدیریت بهتر فرآیند پذیرش دانشجویان مطرح شد. نخستین تاریخچه کنکور، هرچند نوآورانه بود، با چالش هایی مانند مشکلات هماهنگی و اجرای نا درست مواجه شد و این مشکلات باعث شد تا جامعه علمی از آن انتقاد کند. به همین دلیل، برگزاری کنکور برای مدتی متوقف شد.
دهه ۴۰؛ شکل گیری ساختار منسجم برای تاریخچه کنکور
در دهه ۴۰، با تأسیس دانشگاه های جدیدی مانند صنعتی آریا مهر (شریف فعلی) و رضائیه (ارومیه فعلی)، تقاضا برای تحصیلات دانشگاهی به شدت افزایش یافت. در این زمان، کنکور سراسری به عنوان مناسب ترین روش برای گزینش دانشجویان معرفی شد.
در سال ۱۳۴۷، وزارت علوم مرکز آزمون شناسی را تأسیس کرد که وظیفه آن طراحی و برگزاری کنکور سراسری بود. اولین آزمون رسمی این مرکز در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و حدود ۴۷ هزار نفر در آن شرکت کردند.
سوالات این آزمون به صورت پاسخ کوتاه طراحی شده بود و داوطلبان می توانستند همزمان ۱۰ رشته را انتخاب کنند. نکته جالب این بود که منابع سوالات مشخص نبود و شرکت کنندگان اولین نسل ایرانی بودند که سختی کنکور را تجربه کردند.
دهه ۵۰؛ گسترش دانشگاه ها و تغییرات در کنکور
در سال ۱۳۵۴، سازمان سنجش آموزش کشور تأسیس شد تا مسئولیت برگزاری کنکور به نهادی تخصصی سپرده شود. از این سال به بعد، عواملی مانند معدل امتحانات نهایی، نوع دیپلم (ریاضی، طبیعی و ادبی)، جنسیت، وضعیت نظام وظیفه و سهمیه های مختلف در پذیرش داوطلبان تأثیرگذار شدند.
با این حال، انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تغییرات عمده ای در نظام آموزشی کشور ایجاد کرد. کنکور در این سال در بحبوحه تحولات سیاسی برگزار شد و پس از آن، با وقوع انقلاب فرهنگی، دانشگاه ها برای مدتی تعطیل شدند و کنکور نیز متوقف شد.
بازگشت کنکور در دهه ۶۰
در سال ۱۳۶۱، کنکور دوباره برگزار شد، اما تنها برای رشته های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی و الهیات. در همین زمان، سهمیه بندی هایی مانند سهمیه مناطق و رزمندگان به سیستم اضافه شد. در این دوره، دانشگاه آزاد اسلامی تأسیس شد که با برگزاری کنکوری جداگانه توانست بخش قابل توجهی از متقاضیان را جذب کند.
طی سال های بعد، ظرفیت دانشگاه های دولتی افزایش یافت و رشته های متنوع تری به سیستم آموزشی اضافه شدند. این تغییرات باعث شد که کنکور هر سال به رقابتی بزرگ تر و حساس تر تبدیل شود.
دهه ۸۰؛ رکورد تعداد داوطلبان
سال ۱۳۸۱ رکورد تعداد شرکت کنندگان در کنکور شکسته شد. در این سال حدود ۱.۸ میلیون نفر در آزمون شرکت کردند. این دوره به عنوان سخت ترین سال های کنکور شناخته می شود، زیرا رقابت میان داوطلبان به اوج خود رسیده بود. با این حال، به مرور ظرفیت دانشگاه ها افزایش یافت و تعداد متقاضیان کنکور کاهش پیدا کرد.
تحولات جدید در تاریخچه کنکور
با گسترش دانشگاه ها و افزایش تعداد رشته های تحصیلی، مسائل جدیدی مانند دوری دانشجویان از محل زندگی و مشکلات مربوط به اسکان مطرح شد. از سال ۱۳۷۱، پذیرش دانشجویان به صورت بومی و بر اساس تقسیم بندی استان ها و نواحی انجام شد. در سال ۱۳۷۵، دیپلمه های نظام جدید وارد سیستم شدند و کنکور دو مرحله ای شد. اما از سال ۱۳۷۷، کنکور به صورت تک مرحله‌ای و در پنج گروه آزمایشی برگزار شد.
تاریخچه کنکور و آینده کنکور؛ ماندن یا رفتن؟
اگرچه در سال های اخیر پیشنهادهایی برای حذف کنکور مطرح شده است، اما به دلیل رقابت شدید برای رشته های پرطرفدار و دانشگاه های دولتی، این آزمون همچنان پا برجاست. برخی کشورها مانند چین، کره جنوبی و ترکیه نیز آزمون های مشابهی دارند و کنکور همچنان یکی از اصلی ترین روش های گزینش دانشجویان محسوب می شود.
در ایران، همچنان رشته هایی مانند پزشکی، دندان پزشکی و مهندسی پرطرفدار هستند و کنکور به عنوان راهی عادلانه برای شناسایی استعدادها در سراسر کشور شناخته می شود.
کنکور سراسری نه تنها به عنوان ابزاری برای گزینش دانشجو، بلکه به عنوان نمادی از اهمیت علم و تحصیل در جامعه ایرانی مطرح بوده است. این آزمون در طول دهه ها توانسته است در شناسایی استعدادها و توزیع فرصت های آموزشی در سراسر کشور نقش مهمی ایفا کند.
هرچند که زمزمه هایی از حذف یا تغییر سیستم آن شنیده می شود، همچنان رقابت شدید برای رشته های پرطرفدار و جایگاه دانشگاه های دولتی، این آزمون را پابرجا نگه داشته است.
آینده کنکور در ایران ممکن است تحت تأثیر فناوری های نوین و تغییرات اجتماعی قرار گیرد، اما بدون شک تأثیرات آن بر فرهنگ آموزشی کشور و خاطرات نسل های مختلف همواره ماندگار خواهد بود.
تولید محتوا سایت امیر زلفی
